Zapraszam na kolejną, piątą już część serii artykułów o najpopularniejszych ziołach ajurwedyjskich. Tym razem przedstawię właściwości i zastosowanie lukrecji oraz arjuny.
Lukrecja
Lukrecja (łac. Glycyrrhiza glabra, Yashtimadhu w sanskrycie) to rodzaj byliny z rodziny bobowatych. Porasta południowe obszary Europy, Północną Afrykę oraz suchsze rejony Azji. W ajurwedzie wykorzystuje się przede wszystkim korzeń tej rośliny. Swoją popularność lukrecja zawdzięcza specyficznemu, słodkiemu smakowi, jest bowiem pięćdziesiąt razy słodsza od cukru. W starożytności lukrecja znana była przede wszystkim ze swoich nadzwyczajnych właściwości pomagających ugasić pragnienie. Stosowano ją także w celu wzmocnienia siły i odporności oraz jako skuteczny środek w leczeniu kaszlu i schorzeń układu oddechowego. Lukrecję używano też powszechnie przy problemach z emisją głosu, chrypce czy bólach gardła.
Ze względu na swój intensywnie słodki smak i nawilżającą naturę lukrecja jest wykorzystywana w ajurwedzie do łagodzenia zaburzeń vata. Roślina dodaje sił i energii, wspomaga walkę ze stresem i wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Ochładzająca natura lukrecji i jej słodki smak równoważy także typ pitta. Kapha i osoby z zaburzoną doszą kapha powinny ją natomiast stosować z umiarem, bo chociaż pomoże im wyleczyć typowe dla nich schorzenia układu oddechowego, to w większych ilościach pogłębi w nich tendencję do zatrzymywania wody w organizmie i przybierania na wadze. Lukrecja jest uznawana w medycynie indyjskiej za zioło satwiczne czyli wspierające spokój umysłu, zapewniające poczucie harmonii i zadowolenia.
Właściwości wewnątrzustrojowe lukrecji:
- leczy dolegliwości i bóle gardła oraz wzmacnia głos,
- wspomaga usuwanie flegmy z płuc, leczy kaszel i inne choroby układu oddechowego,
- wspiera odporność i dodaje sił,
- wykazuje działanie afrodyzjakalne, zwiększa ilość i jakość nasienia u mężczyzn,
- wzmacnia wątrobę,
- oczyszcza krew, zwiększa jej ilość i jakość,
- doskonale łagodzi pragnienie,
- likwiduje zgagę i pieczenie w przełyku, leczy nadkwaśność i wrzody,
- działa wspierająco w stanach wyczerpania nerwowego, stanach lękowych i depresji,
- pomocna w leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego,
- ma działanie przeciwwymiotne,
- działa korzystnie na wzrok,
- pomaga w stanach wyczerpania i zmęczenia, dodaje energii,
- pomaga łagodzić choroby degeneracyjne,
- wspiera serce, obniża poziom cholesterolu i przeciwdziała miażdżycy, ale w większych ilościach podnosi ciśnienie,
- łagodzi zespół napięcia przedmiesiączkowego i objawy menopauzy,
- wykazuje lekkie działanie przeczyszczające i przeciwgorączkowe,
- wspomaga leczenie złamań kości,
- łagodzi bolesność przy oddawaniu moczu.
Działanie zewnętrzne lukrecji:
- poprawia koloryt skóry, rozjaśnia blizny potrądzikowe i plamy pigmentacyjne,
- łagodzi objawy trądziku, zmniejsza podrażnienia, leczy stany zapalne skóry oraz wysypki,
- nawilża skórę,
- działa łagodząco i nawilżająco na skórę głowy, nawilża i wzmacnia włosy,
- wykorzystywana w leczeniu owrzodzeń, ran i opuchlizny.
Stosowanie
Lukrecję najwygodniej jest zażywać w formie napoju. Rozdrobniony korzeń lub proszek zalewa się gorącą wodą i/lub gorącym mlekiem. Dla lepszego uwolnienia składników dobrze jest lukrecję chwilę pogotować w dodanym płynie. Na rynku oprócz rozdrobnionej lub sproszkowanej formy dostępne są także kapsułki i tabletki, które przyjmuje się najczęściej w ilości 2 sztuk na dzień. Zalecane dawkowanie proszku z lukrecji to zwykle ½ do 1 łyżeczki raz lub dwa razy dziennie. W leczenia schorzeń układu pokarmowego wykorzystuje się także często ghee przyrządzane na bazie lukrecji (tzw. Yashtimadhu Ghrita).
Lukrecję można stosować także zewnętrznie w postaci maseczek i okładów przyrządzanych z dodatkiem wody i innych składników. Nakłada się je na skórę w formie pasty lub oleju. Sproszkowana lukrecja może być także składową oczyszczających skórę ubtanów. Więcej o tym, jak je przygotować pisałam tutaj.
Herbata z lukrecją, imbirem i kardamonem
- 1 łyżeczka rozdrobnionego korzenia lub proszku z lukrecji,
- 2 szklanki wody,
- 5 plasterków imbiru,
- szczypta kardamonu,
- opcjonalnie: łyżeczka miodu.
W rondelku zagotować wodę. Dodać imbir, lukrecję i kardamon. Zmniejszyć ogień do średniego i gotować przez ok. 10-15 minut, aż płyn zredukuje swoją objętość do połowy. Pozostawić do przestygnięcia, odcedzić przez sitko i przelać do kubka, dodając opcjonalnie łyżeczkę miodu.
Skutki uboczne
Nie są znane, o ile nie przekracza się zalecanego dawkowania. Długość terapii i dawkowanie najlepiej skonsultować z lekarzem ajurwedyjskim. Nie zaleca się jednak spożywania lukrecji w dawkach 5 g i powyżej dziennie przez dłużej niż miesiąc ze względu na ryzyko wystąpienia zaburzeń pracy serca i nerek, wysokiego ciśnienia czy hypokalemii.
Przeciwwskazania
Z przyjmowania lukrecji powinny zrezygnować:
- kobiety w ciąży i matki karmiące;
- osoby z podwyższonym ciśnieniem powinny uprzednio skonsultować się z lekarzem prowadzącym. Lukrecja, szczególnie w wyższych dawkach może bowiem podwyższać ciśnienie krwi i obniżać stężenie potasu we krwi;
- osoby cierpiące na hypokalemię (obniżony poziom potasu we krwi);
- osoby z chorobami serca i nerek. Lukrecja zwiększa skłonność organizmu do zatrzymywania wody;
- kobiety ze schorzeniami estrogenozależnymi jak rak piersi, macicy i jajników, endometrioza czy mięśniaki macicy. Lukrecja zawiera bowiem fitoestrogeny, które mogą pogorszyć stan powyższych chorób;
- osoby przygotowujące się do operacji powinny zrezygnować z przyjmowania lukrecji najpóźniej 2 tygodnie przez terminem planowanego zabiegu.
Arjuna
Arjuna (Terminalia arjuna) to odmiana rozłożystego drzewa porastającego rejony Indii, Srilanki i Myanmaru. W sanskrycie jego nazwa oznacza „jasny” lub „dający blask”, prawdopodobnie ze względu na to, że jego kora w specyficzny sposób odbija światło, dając lekką poświatę. W leczeniu ajurwedyjskim wykorzystywana jest głównie kora arjuny, znana przede wszystkim ze swoich właściwości wzmacniających serce i układ naczyniowy. Ale spektrum działania arjuny jest znacznie szersze i obejmuje też choroby w obrębie takich układów jak układ moczowy, układ rozrodczy czy oddechowy.
Arjuna wykazuje ogólne działanie ochładzające, ma ściągający, gorzki i lekko pikantny smak. Ajurweda uznaje ją za roślinę trójdoszową, choć działa ona równoważąco przede wszystkim na doszę pitta i kapha. W nadmiarze może powodować zaburzenia vata.
Właściwości wewnątrzustrojowe arjuny:
- wzmacnia serce i naczynia krwionośne, wspiera pracę mięśnia sercowego,
- zapobiega arteriosklerozie,
- pomaga zapobiegać i leczyć dusznicę (bóle w klatce piersiowej),
- normalizuje rytm serca, wspomaga leczenie arytmii,
- oczyszcza krew i wątrobę,
- obniża ciśnienie krwi i redukuje poziom cholesterolu,
- używana jest jako ogólny środek łagodzący krwawienia, w tym obfite krwawienia miesiączkowe,
- pomocna w leczeniu infekcji układu moczowego,
- wspiera zdrowie organów rozrodczych i reguluje cykl miesiączkowy,
- używana w leczeniu mięśniaków, cyst i endometriozy,
- wspiera zdrowie układu oddechowego, łagodzi astmę i kaszel,
- podnosi poziom energii i dodaje sił, łagodzi zmęczenie i napięcie nerwowe,
- wspomaga leczenie cukrzycy,
- wzmacnia dziąsła,
- łagodzi biegunki,
- przyspiesza zrastanie się kości po urazach i złamaniach.
Działanie zewnętrzne arjuny:
- nakładana zewnętrznie w formie pasty pomaga zatamować krwawienia,
- stosowana na skórę wspomaga leczenie trądziku, stanów zapalnych skóry, wysypek, zaczerwienień i zmian pigmentacyjnych.
Stosowanie arjuny
Najbardziej rozpowszechnionym sposobem przyjmowania arjuny jest gotowanie połowy łyżeczki proszku z wodą i/lub mlekiem. Tak przygotowany napój spożywa się 2-3 razy dziennie przed posiłkami lub według zaleceń lekarza ajurwedyjskiego. Proszek można spożywać także w połączeniu z miodem lub w formie kapsułek i tabletek.
Tonik wzmacniający serce
- 1/2 łyżeczki proszku z arjuny,
- 1 szklanka mleka,
- 1 szklanka wody.
Mleko, wodę i proszek zagotować. Zmniejszyć ogień do średniego i gotować, aż płyn zredukuje się do połowy swojej objętości. Przelać do kubka. Pić raz dziennie, nie dłużej niż przez miesiąc. Osoby zażywające leki nasercowe i przeciwcukrzycowe powinny skonsultować się uprzednio z lekarzem.
Skutki uboczne arjuny
Arjuna może powodować łagodne skutki uboczne jak mdłości, dolegliwości żołądkowe, bóle głowy i mięśni, zaparcia i bezsenność. Spożywanie arjuny w większych ilościach przez dłuższy czas może zaburzać pracę tarczycy powodując jej niedoczynność i działać toksycznie na wątrobę.
Przeciwwskazania
Arjuny nie zaleca się stosować przez następujące grupy osób:
- kobiety w ciąży i matki karmiące;
- ze względu na właściwości obniżające ciśnienie i cukier we krwi, osoby zażywające leki nasercowe i przeciwcukrzycowe powinny skonsultować przyjmowanie arjuny z lekarzem;
- osoby oczekujące na operację powinny wstrzymać kurację ziołem najpóźniej 2 tygodnie przed terminem zabiegu. Arjuna wykazuje lekkie działanie rozrzedzające krew;
- osoby cierpiące na zaparcia.
