Menstruacja. Ajurwedyjskie sposoby na zespół napięcia przedmiesiączkowego

Natura, czy tego chcemy czy nie, reguluje i wyznacza rytm naszemu życiu. Słońce daje nam światło i energię niezbędną do podejmowania aktywności w ciągu dnia, a gdy zachodzi, daje sygnał by zwolnić i przygotować się do snu. Działanie księżyca, choć mniej dla nas oczywiste, również wpływa na poziom odczuwanej energii czy emocje, co uwidacznia się przede wszystkim w fazie pełni oraz nowiu. Jako symbol kojarzony z kobiecą energią wpływa na przebieg kobiecego cyklu miesiączkowego. To od niego swą nazwę wzięła „miesiączka”.

Długość kobiecego cyklu menstruacyjnego współgra z długością cyklu księżyca i tak jak on trwa mniej więcej 29,5 dnia. Według nauk ajurwedyjskich i filozofii wedyjskiej poszczególne etapy cyklu miesiączkowego przypadają na konkretne punkty kulminacyjne faz księżyca, a dokładne zgranie tych cykli zapewnia kobiecie dobre samopoczucie, jest oznaką najlepszego zdrowia, płodności oraz pozwala bezboleśnie przejść menstruację. W praktyce jednak niewiele kobiet może pochwalić się wzorowym przebiegiem cyklu menstruacyjnego i brakiem jakichkolwiek dolegliwości w trakcie miesiączki. Chroniczny stres, niezdrowa dieta, przesiadywanie długich godzin w zamkniętych pomieszczeniach i brak codziennego, bezpośredniego kontaktu ze słońcem i naturą na pewno nie pomagają w uregulowaniu cyklu.

Co zatem robić, by przejść ten okres możliwie bezboleśnie? Sprawdźmy, co na ten temat mówi ajurweda.

Menstruacja z punktu widzenia ajurwedy

Według ajurwedy cykl miesiączkowy kobiety dzieli się na trzy podstawowe stadia, w czasie których dominują odmienne rodzaje energii:

• dzień 1-5 (liczony od dnia wystąpienia krwawienia miesiączkowego) to pierwsza faza cyklu, w którym dominuje energia vata,
• dzień 5-14 (czyli okres od dnia zakończenia miesiączki do owulacji) to faza zdominowana przez energię kapha,
• dzień 14-29 (czas od owulacji do dnia pojawienia się krwawienia) jest okresem znajdującym się pod wpływem energii pitta.

Czas występowania miesiączki jest zatem okresem, w którym najsilniej działa na nas energia vata. To właśnie ruchliwa natura tej doszy umożliwia przemieszczanie się i wydostanie się krwi menstruacyjnej na zewnątrz naszego ciała. Jeśli dodatkowo w jej obrębie nastąpią zakłócenia może dojść do typowych zaburzeń (znanych powszechnie jako zespół napięcia przedmiesiączkowego) jak wzdęcia, bóle podbrzusza i dolnego odcinka pleców, zaparcia, wahania nastrojów czy bezsenność.

Aby złagodzić negatywne symptomy należy w tym okresie prowadzić tryb życia nakierowany na obniżenie wpływu energii vata. Ponieważ w trakcie mensturacji ciało kobiety skupia energię na oczyszczaniu organizmu, obniża się w tym czasie siła ognia trawiennego. Dlatego największą przysługą, jaką możemy zrobić naszemu organizmowi w tym czasie, jest zapewnienie mu spokoju, skoncentrowanie naszej energii do wewnątrz, położenie większego nacisku na odżywienie tkanek i wzmocnienie siły ognia trawiennego.

Jak powinna wyglądać zdrowa menstruacja?

Cykl menstruacyjny jest zsynchronizowany z aktywnością księżyca. Tak jak u większości kobiet w wieku rozrodczym trwa on mniej więcej 29,5 dnia. W ajurwedzie uważa się, że pierwszy dzień krwawienia miesięcznego powinien przypadać na dzień nowiu księżyca, podczas gdy owulacja powinna nastąpić mniej więcej w okolicach pełni, kiedy energia księżyca jest najsilniejsza. Idealne zsynchronizowanie cyklu miesięcznego z cyklem księżyca świadczy o najlepszym zdrowiu, zapewnia optymalną płodność i wiąże się z bezbolesnym przechodzeniem menstruacji.

Miesiączka jest procesem w trakcie którego ciało kobiety oczyszcza się. Według ajurwedy krew mensturacyjna jest produktem ubocznym osocza oraz krwi – 2 pierwszych z 7 rodzajów tkanek naszego organizmu. Ich jakość determinuje pokarm, jaki spożywamy oraz styl życia, jaki prowadzimy. Jeśli odżywienie tych tkanek jest optymalne także krew menstruacyjna może swobodnie i bez żadnych zakłóceń i dolegliwości opuścić nasze ciało.

Krwawienie menstruacyjne powinno pojawiać się w regularnych odstępach czasu, oscylujących w okolicach 29 dni i trwać mniej więcej 5 dni. Krew menstruacyjna zdrowej kobiety jest jasnoczerwona i pozbawiona nieprzyjemnego zapachu. Nawet jeśli zaplamisz nią ubranie, powinna łatwo dać się zmywać wodą. Jeśli zostawia trwałe ślady na ubraniach jest to oznaką obecności toksyn (ama) w twoim organizmie.

Miesiączki nie powinny być ani zbyt skąpe ani zbyt obfite. Dolegliwości takie jak ból, chwiejność emocjonalna, zachcianki czy zbyt obfite krwawienie są oznaką nierównowagi w organizmie i świadczą o zaburzeniu dosz. Zatem jeśli twój organizm ma zrównoważone wszystkie dosze nie powinnaś odczuwać żadnych dolegliwości okołomenstruacyjnych.

3 rodzaje dolegliwości menstruacyjnych

Zgodnie z naukami ajurwedy dolegliwości okołomenstruacyjne dzielą się zasadniczo na 3 typy odpowiadające nazwom poszczególnym dosz czyli zaburzenia vata, pitta oraz kapha.

Skuteczne leczenie dolegliwości jest możliwe jedynie po dokładnym ustaleniu ich charakteru. Natura symptomów może, ale nie musi odpowiadać twojej doszy przewodniej. Decydujące jest zatem twoje vikriti czyli aktualnie występujące zaburzenie w obrębie dosz, a nie twoje prakriti. Kobieta o konstytucji pitta może mieć zatem na przykład problemy miesiączkowe charakterystyczne dla typu vata albo kapha.

Menstruacja vata

Krwawienie miesiączkowe jest raczej skąpe. Krew ma ciemniejsze zabarwienie w odcieniu lekko brązowawym lub nawet czarnym. Zwykle przed pojawieniem się miesiączki występują silniejsze bóle, pojawia się uczucie pełności w brzuchu, mogą pojawiać się bóle w obrębie podbrzusza i odcinka lędźwiowego pleców, zaparcia, skurcze oraz trudności z zasypianiem. Może wystąpić niepokój i wzmożone odczuwanie stanów lękowych.

Menstruacja pitta

Energia pitta powoduje przekrwienie, tworzenie się stanu zapalnego i podrażnień. Krwawienie o charakterze pitta jest zwykle obfite i towarzyszy mu często uczucie gorąca. Zwykle występuje bolesność i tkliwość piersi, pojawia się zwiększona skłonność do stanów zapalnych pęcherza i pieczenia podczas oddawania moczu. Mogą występować uderzenia gorąca, bóle głowy, trądzik, mdłości czy nawet wymioty. Kobiety są w tym czasie zwykle drażliwe i bardziej skłonne do wybuchów gniewu i awantur.

Menstruacja kapha

Ten typ zaburzeń wiąże się zwykle ze zwiększonym gromadzeniem wody w organizmie, uczuciem pełności i ciężkości. Może występować nadmiernie przekrwienie, po którym pojawia się ból. Wydzielina może mieć domieszki śluzu. W okresie przedmensturacyjnym zwiększa się zwykle podatność na zakażenia grzybicze, może pojawiać się lekkie uczucie swędzenia w okolicach intymnych. Zwiększa się skłonność do depresyjnych nastrojów, letargu, senności i kompulsywnego objadania się.

Ogólne wskazania dla kobiet w trakcie menstruacji

1. Unikaj nadmiernego wysiłku i męczących ćwiczeń

Zwolnij tempo. Potraktuj miesiączkę jak święto swojej kobiecości, podczas którego dasz sobie prawo do częstszego odpoczynku i spokojniejszych zajęć. Jeśli nie chcesz rezygnować zupełnie z ćwiczeń, wybierz w tym czasie mniej wymagające formy ruchu jak na przykład joga, która pozwoli rozluźnić spięte mięśnie i złagodzi skurcze. Sprawdzą się takie asany jak pozycja dziecka, gołębia, motyla, mostek, pozycja wielbłąda, kobry czy łuku. Wszelkie pozycje odwrócone, w których miednica znajduje się znacznie wyżej niż głowa nie są zalecane w trakcie menstruacji. Generalnie nie powinnaś się nadwyrężać. W trakcie miesiączki twój organizm jest słabszy, tracisz przecież duże ilości krwi, która generuje dodatkowe ciepło w twoim organizmie. Jeśli obciążysz ciało mocno pobudzającymi krążenie ćwiczeniami twoje ciało nadmiernie się rozgrzeje utrudniając jego schłodzenie i powrót do stanu równowagi. Zbyt intensywny ruch pobudzi także niepotrzebnie i tak wysoką w tym czasie energię vata.

2. Zapewnij ciału podstawowy zakres higieny

W pierwszych trzech dniach trwania menstruacji ciało mocno pracuje, by wraz z krwią pozbyć się nagromadzonego ciepła, dlatego ajurweda odradza w tym czasie kąpieli w wannie. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem będą wówczas krótkie, nie za gorące i nie za chłodne prysznice. Jednak jeśli nie musisz, nie mocz w tym czasie głowy. Ciepła kąpiel w wannie, w której zanurzysz także głowę jest zalecana dopiero od czwartego dnia krwawienia, kiedy ciało wydaliło już większość krwi i pozbyło się nadmiaru ciepła.

3. Zadbaj o odpowiednią dietę

W czasie okresu kobiety mają zwykle mniejszy apetyt i jedzą mniej niż normalnie. Dzieje się tak dlatego, że ogień trawienny agni jest wówczas osłabiony, co skutkuje powszechnymi w tym czasie dolegliwościami ze strony układu trawiennego jak wzdęcia, uczucie ciężkości, biegunka lub zaparcia.

• Wybieraj wówczas lżejszą, lekkostrawną dietę z dużą ilością ciepłych, gotowanych, dobrze przyprawionych, ale nie ostrych dań jak np. kiczari czy pożywne zupy. Najlepiej sprawdzą się takie zioła jak imbir, kardamon, szafran, kmin rzymski, kolendra, nasiona kopru włoskiego czy cynamon.
• Unikaj kawy i napojów z kofeiną oraz alkoholu.
• Nie sięgaj po słodycze i produkty wysokoprzetworzone.
• Pij duże ilości ciepłych płynów tj. woda z cytryną, imbirem czy herbatki ziołowe.
• Spożywaj więcej pokarmów bogatych w żelazo jak: soczewica, ciecierzyca, czerwona fasola, daktyle, orzechy, rodzynki, suszone morele, pestki dyni, kasza quinoa, warzywa liściaste czy produkty z soi. Czerwone mięso i podroby, choć bogate w żelazo, są ciężkostrawne i mogą nadmiernie nadwyrężyć osłabiony wówczas system trawienny.

4. Unikaj nadmiernie stymulujących zajęć i prowadź uregulowany tryb życia

Miesiączka niestety nie jest najlepszą porą, by prowadzić bogate i urozmaicone życie towarzyskie. Czynności wzmagające ruch energii do góry, jak zbytnia gadatliwość czy wytężona lub kreatywna praca umysłowa zakłócają zstępujący ruch energii, który odgrywa w trakcie okresu kluczową rolę. Unikaj zbyt głośnych i zbyt ruchliwych miejsc. To, czego ci wówczas najbardziej potrzeba to spokój i uregulowany tryb życia. Pracuj, jedz i relaksuj się o stałych porach. Nie przepracowuj się i unikaj w tym czasie brania nadgodzin. Dobrze zrobi ci za to spacer na łonie natury oraz czas przeznaczony na własne hobby i przyjemności.

5. Wysypiaj się w nocy

Dbaj o wypoczynek w regularnych porach. Najlepiej kładź się przed godziną 10:00 i zapewniaj ciału 6 – 8 godzin snu, w zależności od potrzeb. Rano powinnaś czuć się wypoczęta. Przestrzeganie regularnych pór snu pozwoli twojemu organizmowi nie tylko nabrać sił, ureguluje także agni oraz zapobiegnie nadmiernym wahaniom nastrojów. Uzupełnianie niedoborów snu drzemkami w ciągu dnia nie jest wskazane.

6. Nie tłum potrzeb fizjologicznych

Tłumienie potrzeb fizjologicznych takich jak sikanie, wydalanie czy kichanie wzmaga wstępujący ruch energii w ciele i zakłóca proces pozbywania się krwi z organizmu. Jedynym wyjątkiem są tu jednak kontakty płciowe, od których powinnaś się powstrzymywać w trakcie trwania miesiączki.

7. Ćwicz pranajamę

W tym czasie doskonale sprawdzą się techniki oddechowe wyciszające aktywność umysłowa jak nadi shuddhi (anulom vilom) czyli naprzemienne oddychanie nosowe. Korzystne będą także: bhramari, ujjayi, sheetali czy sitkari. Ćwicz oddech przez co najmniej 5 minut dziennie, najlepiej rano, po przebudzeniu lub bezpośrednio przed snem.

W czasie miesiączki unikaj szybkich, rozgrzewających technik oddechowych jak bhastrika czy kapalbhati.

8. Masuj delikatnie brzuch i podbrzusze

W celu złagodzenia bolesnych skurczy menstruacyjnych ajurweda zaleca naniesienie i delikatnie wmasowanie ruchami do dołu w rejon podbrzusza oleju. Dla vaty najodpowiedniejszy będzie olej rycynowy, dla pitty – kokosowy, a dla kaphy sprawdzi się mieszanka złożona z równych części oleju musztardowego i rycynowego. Ewentualnie jeśli nie dysponujesz żadnym z nich, możesz nanieść olej sezamowy, niezależnie od tego, jaka jest twoja dosza przewodnia.

9. Wspomagaj się ziołami

Medycyna ajurwedyjska dysponuje całym szeregiem ziół i przypraw, które pomagają zwalczać dolegliwości menstruacyjne. Oto najważniejsze z nich:

• Ashoka jest ziołem wspierającym żeński system rozrodczy. Wpływa korzystnie na zdrowie organów rozrodczych, pomaga zmniejszyć obfitość krwawień i dolegliwości menstruacyjne. Poza fizycznymi objawami reguluje także samopoczucie i wspomaga równowagę hormonalną organizmu.

• Shatavari wspiera pracę organów rozrodczych. Sprawdza się przede wszystkim w zaburzeniach o charakterze pitta. Jest rośliną z grupy adaptogenów, wspomaga walkę ze stresem i wahaniami nastrojów. Więcej na temat tego zioła dowiecie się z tego artykułu.
• Ashwagandha wspiera system hormonalny i nerwowy, równoważy wydzielanie kortyzolu i wspiera zdrowy sen. Pomoże złagodzić wahania nastroju oraz zwalczyć bezsenność związaną z syndromem napięcia przedmiesiączkowgo. Zioło sprawdzi się szczególnie u kobiet z dolegliwościami typu vata. Więcej informacji na temat zioła znajdziesz tu.
• Guggulu i jego mieszanki. Przy bólach typowych dla vata sprawdzi się mieszanka triphala guggulu lub yogaraj guggulu, na dolegliwości menstruacyjne o charakterze pitta lepsze będzie kaishore guggulu, a kobiety kapha mogą siegnąć po punarnava guggulu. Zalecane dawkowanie: 1 tabletka 2 razy dziennie do czasu ustąpienia objawów. Więcej informacji na temat zdrowotnych właściwości guggulu znajdziesz tu.
• Hibiuskus. Kwiat hibiskusa wykazuje działanie tonizujące na układ rozrodczy. Pomaga przywrócić równowagę hormonalną, uregulować wahania nastrojów i złe samopoczucie psychiczne. Sprawdzi się przy nieregularnych miesiączkach. Roślina pomaga pozbyć się nadmiaru ciepła z organizmu w czasie miesiączki. Dzięki ściągającym właściwościom pomoże także leczyć zbyt obfite krwawienia. Przeciwdziała skurczom. Najwygodniej stosować go w formie ziołowej herbatki popijanej w czasie pierwszych dni miesiączki.
• Aloes – wspiera żeński system rozrodczy, działa oczyszczająco. Pomaga opanować bóle menstruacyjne. Sok z aloesu możesz spożywać przez tydzień przed terminem spodziewanej miesiączki. Zalecana dawka: 3 razy dziennie po jednej łyżce.
• Lukrecja ma ogólne działanie przeciwzapalne, łagodzące i równoważące, pomaga ustabilizować poziom kortyzolu i estrogenów i dzięki temu pozytywnie wpłynąć na regularność pojawienia się miesiączek. Pomaga utrzymać poziom energii przed menstruacją i zapobiegać wahaniom nastrojów. Łagodzi skurcze menstruacyjne. Lukrecję możesz przyjmować w formie naparu z korzenia tej rośliny.
• Asafetyda jest przyprawą stosowaną w kuchni wpływającą korzystnie nie tylko na system trawienny, ale także na system rozrodczy. Stymuluje produkcję progesteronu, powodującego napływ krwi do macicy w czasie miesiączki. Pomaga złagodzić skurcze menstruacyjne i bóle w obrębie podbrzusza i dolnej partii pleców. Zmniejsza krwawiena, pomaga leczyć stany zapalne pochwy i infekcje drożdżakowe. Jest pomocna w leczeniu zatrzymania miesiączki. Asafetydę możesz dodawać do potraw albo jej szczyptą okraszać na przykład maślankę.
• Tulsi – zawiera w swoim składzie kwas kawowy, który ma właściwości przeciwbólowe. Ponadto działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, pomaga ustabilizować poziom hormonów nadnerczy w ciele i uspokoić system nerwowy. Stosować w formie herbatki (jedna łyżeczka na szklankę gorącej wody). Wywar należy popijać w trakcie menstruacji w kilkugodzinnych odstępach czasu.
• Ajwan używany najczęściej w kuchni jest pomocny w łagodzeniu wszelkich bóli o charakterze skurczowym, w tym bóli menstruacyjnych czy ze strony układu trawiennego. Wywar złożony z 2 szczypt ajwanu oraz 2 szklanek wody gotuj w garnku do czasu zredukowania objętości płynu o połowę. Odcedzoną herbatę z dodatkiem miodu popijaj 2 razy dziennie w pierwszych dniach miesiączki.
• Kozieradka sprawdza się przede wszystkim w łagodzeniu bóli menstruacyjnych. Namocz przez noc łyżeczkę kozieradki w szklance wody. Następnego ranka wypij płyn najlepiej razem z nasionami. Możesz dodać szczyptę czarnej soli.
• Kmin rzymski ma właściwości przeciwzapalane i przeciwskurczowe, dzięki czemu dobrze sprawdza się w leczeniu bolesnych miesiączek. Kmin możesz spożywać w formie herbatki, zalewając łyżeczkę nasion gorącą wodą lub uprażyć 1 łyżeczkę nasion na patelni i po wystudzeniu wolno żuć ziarenka popijając na końcu łyżką soku aloesowego.

10. Zapobiegaj dolegliwościom menstruacyjnym odpowiednim trybem życia

Najlepszym sposobem na wszelkie dolegliwości menstruacyjne jest zapobieganie ich pojawieniu się. Oto najskuteczniejsze sposoby:

• Pij sok z aloesu Na tydzień przed terminem spodziewanej miesiączki zacznij pić sok z aloesu, po jednej łyżce stołowej trzy razy dziennie. Przyjmuj go do momentu wystąpienia krwawienia.
• Przestrzegaj diety Odżywiaj się zgodnie z zaleceniami dietetycznymi dla twojej konstytucji.
• Regularnie ćwicz jogę Codziennie, przez co najmniej dziesięć minut ćwicz jogę. Wykonuj przede wszystkim asany zalecane dla twojej konstytucji (więcej na ten temat znajdziesz tu).

Zakończenie

A wy jak sobie radzicie z dolegliwościami miesiączkowymi? Macie jakieś sprawdzone sposoby?

Ja na pewno będę w trakcie miesiączki bardziej się oszczędzać. Wypróbuję też kurację aloesową.